Seçmenler araştırma şirketlerini hesap vermeye zorlamalı

Haber siteleri araştırma sonuçlarını yayınlamakta temkinli davranmalı

Seçimler yaklaştıkça pek çok anket firması tarafından yapılan anket sonuçları paylaşılıyor. Dünyada anketler konusunda yol gösterici kabul edilen kurumların araştırma sonuçları açıklanırken kesinlikle künye bilgisinin açıklanmasını istediğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, ülkemizde kamuoyu araştırmaları alanında düzenlemeler ve kontrol yapmak için kurulan Türkiye Araştırmacılar Derneği’nin de kamuoyu araştırması yaptığını sav eden şirketlerin hesap verebilirliğini sağlaması gerektiğini söz ediyor. Prof. Dr. Süleyman İrvan, manipülatif hedefli araştırmaların önüne geçmek için özdenetim düzeneği kurulmasının koşul olduğunu vurgularken haber sitelerinin de araştırma sonuçlarını yayınlama konusunda temkinli olmalarını tavsiye ediyor.

Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Dekanı ve Gazetecilik Kısım Lideri Prof. Dr. Süleyman İrvan, seçim sonuçlarına yönelik yapılan anket çalışmaları ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. 

Araştırma sonuçlarında künye bilgisi açıklanmalı

Seçime geri sayım sürerken neredeyse her gün farklı bir şirketin anket sonuçlarının yayınlandığını ve her gün bir seçim varsayımı açıklandığını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:

“Bu kestirimler birebir vakitte bu şirketlerin ve kullanıcıların toplumsal medya hesaplarından yayımlanıyor. Dünyada anketler konusunda yol gösterici iki kıymetli kurum var. Bu kurumların birincisi, Dünya Kamuoyu Araştırmaları Derneği (WAPOR)’dir. Onlar araştırma bulgularının nasıl yayımlanması gerektiğini belirten etik unsurları yayınladılar. Bu unsurlara nazaran; bir araştırma sonucu açıklanırken künye bilgileri kesinlikle verilmeli ve bu künyede; anketi yapan şirketin ismi, anketin kimin ismine yapıldığı, hangi parti ya da kurum tarafından finanse edildiği, alanda hangi tarihlerde gerçekleştirildiği, kaç şahısla yapıldığı yani örneklem büyüklüğü, örneklemin hangi prosedürle belirlendiği; sorulan soruların nasıl söz edildiği; telefonla mı, yüz yüze mi uygulandığı, yanılgı hissesinin artı eksi kaç olduğu ve kararsızların nasıl dağıtıldığı açıkça belirtilmeli. Bu bilgileri vermeyen araştırma şirketlerinin açıkladığı bilgiler sağlam olarak kabul edilmemeli. İkinci olarak da Avrupa Kamuoyu ve Pazarlama Araştırmaları Derneği (ESOMAR)’nden bahsedebiliriz. ESOMAR da tıpkı formda araştırma şirketlerinin araştırma sonucu açıklarken künye bilgilerini vermeleri gerektiğini vurguluyor.”

Türkiye Araştırmacılar Derneği araştırma şirketlerini uyarmalı

Türkiye’de kamuoyu araştırmaları alanında düzenlemeler ve kontrol yapmak için kurulan Türkiye Araştırmacılar Derneği’nin (TÜAD) bu süreçte daha faal olması gerektiğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Aynı vakitte kamuoyu araştırması yaptığını argüman eden şirketlerin hesap verebilirliğinin sağlanması gerekiyor. Son seçim kampanyası devrine ait rastgele bir ikaz ya da tavsiyede bulunmayan TÜAD, derneğin gayelerine uygun olarak araştırma şirketlerini uyarmalı.” dedi. 

Haber siteleri araştırma sonuçlarına karşı temkinli olmalı

Prof. Dr. Süleyman İrvan son periyoda ait müşahedelerini de şu biçimde tabir etti: “Araştırma sonuçlarını haberleştirmeden evvel haber siteleri kesinlikle künye bilgilerini araştırma şirketlerinden istemeli ve araştırma tekniği açısından sağlam bulmadıkları araştırmaları haber yaparak aktarmamalı. Nasıl ki kasıtlı biçimde çarpıtılmış bilgilerden oluşan ve dezenformasyon olarak nitelen palavra haberlerden uzak durmak gerekiyorsa, bir desteği olmayan izlenimi veren araştırmalara da birebir halde yaklaşılmalı.”  

Özdenetim sistemleri kurulmalı

 Prof. Dr. Süleyman İrvan anket çalışmasının muteber olduğunu anlamanın yollarını şu formda sıraladı: “Öncelikle medya okuryazarı yurttaşlar olarak tıpkı öteki haberlerde olduğu üzere öncelikle kaynağa bakmalıyız. Şayet araştırma şirketi bilinen bir şirketse, daha evvelki seçimlerde uygun bir performans sergilemiş ve seçim sonuçlarını manipüle etmeye yönelik bir şirket olmadığını kanıtlamışsa bu şirketin araştırmalarına daha çok güvenebiliriz. Yayınlanan haberde araştırmanın künye bilgilerine kesinlikle bakın. Bu bilgiler de bize araştırma hakkında bilgi verecektir. Yeni bir araştırma şirketi de pekâlâ düzgün araştırmalar yapıyor olabilir. Bunu anlamanın tek yolu, anket hakkındaki bilgilerin tam olmasında yatıyor. Özdenetim düzeneklerini kuramazsak manipülatif maksatlı araştırmaların önüne geçemeyiz.”  

Seçmenler araştırma şirketlerini hesap vermeye zorlamalı

Gerçekten yapılmış bir araştırmanın yapıldığı vakitteki siyasal eğilimleri gösterebileceğini söz eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bugün açıklanan bir araştırma sonucunun seçim sonucundan farklı çıkması muhtemeldir. Zira kampanya sürecinde seçmen tercihleri değişiklik gösterebilir. Hasebiyle yurttaşlar olarak anketlere seçmen eğilimleri hakkında bilgi sahibi olmak için kullanmalıyız. Lakin yalnızca sonuçlara değil, anketin sağlam olup olmadığına da bakmalıyız. Günümüzde her ne kadar beşerler kendi dünya görüşlerini destekleyen araştırma sonuçlarını gerçek, desteklemeyenleri de yanlış kabul ediyorsa da asıl olan objektif kriterlere uygun biçimde yapılmış araştırmaları değerlendirmeye alıp başkalarını dikkate almamaktır. Bu süreçte elbette sorumlu yurttaşlar olarak bizler de araştırma şirketlerini hesap verebilir olmaya zorlayabiliriz. Şayet toplumsal medyada yalnızca sonuçları açıklayan bir araştırma şirketi görürseniz, bu şirketlerin araştırmanın künye bilgilerini açıklamaları için zorlayın. Emniyetli bulmadığınız araştırmaları paylaşmayın.” diye konuştu. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı